Sposób mojej babci na pielęgnację bratków jest w naszej rodzinie od pokoleń!

Bratek ogrodowy, potocznie nazywany bratkiem, powstał ze skrzyżowania trzech odmian fiołków: fiołka trójbarwnego, fiołka rogatego i fiołka ałtajskiego. Nasze bratki są więc tworem człowieka. Odmian bratków jest bardzo dużo, ale i tak kupując je, nie zwracamy uwagi na ich nazwy, tylko na kwiat. Nie są to rośliny wieloletnie, więc w ogrodzie cieszą nas swoim wyglądem bardzo krótko. Wszystkie odmiany kwitną wczesną wiosną, kiedy je właśnie kupujemy, dlatego nasz wybór pada na te, które nam się podobają. Bratki są jednokolorowe i dwu- lub trójbarwne. Oprócz odmian tradycyjnych z dużym oczkiem coraz popularniejsze są odmiany miniaturowe z drobniejszymi kwiatami. Są też odmiany pachnące, to najczęściej te w kolorze niebieskim...

Bratki bardziej wolą zimno niż ciepło, dlatego wczesną wiosną tak ładnie kwitną. Lubią słońce, jak każde kwitnące rośliny, ale czasami jest ono dla nich zbyt silne i kwiaty mogą wtedy blaknąć. Są odporne na przymrozki, ale jeżeli trzymamy je w donicy, czy w skrzynce, to wtedy ich korzenie mogą przemarznąć przy większych spadkach temperatur. Te w gruncie na wypadek silniejszych przymrozków wystarczy okryć włókniną.

Bratkom wystarczy uniwersalna ziemia ogrodowa i regularne podlewanie. Jak każda kwitnąca roślina (poza sukulentami) nie lubi przesuszenia, ale jeszcze bardziej nie lubi przelania. Kiedy więdną z braku wody, ich liście i kwiaty wtedy opadają. Zawsze warto jednak sprawdzić podłoże, bo po przelaniu też kwiat w końcu przywiędnie. Jeżeli będziemy trzymać bratki w miarę sucho, w ziemi lekko wilgotnej, nie będą wybujałe. Przy podlewaniu lepiej uważać, aby nie lać wody na roślinę. Oczyszczanie bratków z przekwitniętych kwiatów i zasuszonych liści zaliczamy do ich zabiegów pielęgnacyjnych, ale nie są one konieczne.

Bratki zaczynają kwitnąć często już w lutym, więc w marcu, gdy trafiają do sklepów i na stragany, są już w pełnym rozkwicie. Cieszą nas swoimi kwiatami do końca maja, czasami nawet do końca czerwca. Jeżeli zależy nam na ich długim okresie kwitnienia, można wtedy je zasilać i regularnie oczyszczać.

Jednak z własnego doświadczenia wiem, że jak temperatura dnia bardzo wzrasta, to bratki szybko kończą kwitnienie i mało co wtedy im pomoże. Z drugiej strony na lato kupujemy w miejsce bratek kolejne rośliny ozdobne. Może się więc zdarzyć, że jak bratki nam bardzo długo kwitną i jest nam żal ich wyrzucić, potem nie mamy za bardzo dużego wyboru w kwiatach kwitnących jednorocznych, gdyż większość jest już wykupiona...

Bratki to rośliny dwuletnie. Te, które kupujemy już w marcu, zostały wysiane latem poprzedniego roku i już jako rośliny zielone były hodowane w szklarniach i foliach. Jeżeli chcemy mieć swoje bratki, wystarczy latem je wysiać i na jesień przepikować i posadzić do doniczek lub do gruntu. Zimą powinny mieć dostęp do słońca i stać w zimnym pomieszczeniu, jeżeli są w doniczkach. Tylko na czas silnych mrozów, gdy nie ma śniegu, należy je okryć.  Jeżeli nie oczyszczamy bratków z przekwitniętych kwiatów, jest duże prawdopodobieństwo, że rozsieją się nam same i w przyszłym roku będziemy mieć drobne sadzonki bratków w ogródku.

Bratki zimą doskonale znoszą zimno i przymrozki. Jednak kupując je, nie jesteśmy pewni, czy szklarnia, w której były hodowane, nie była ogrzewana. Kwiaty te nie potrzebują dodatkowego ciepła, ale możliwe, że w takich szklarniach są trzymane jeszcze inne rośliny, dla których jest wskazana wyższa temperatura. Sytuacja jest inna, kiedy kupujemy bratki bezpośrednio u ogrodnika i mamy informację od niego, jak były uprawiane.

Moja babcia, jak już nie mogła sama sobie ich wysiać, to kupne zawsze hartowała. Po prostu najpierw stopniowo przyzwyczajała je do temperatur na zewnątrz, zanim posadziła je do ogrodu. Warto to robić, żeby nie "padły" po wysadzeniu do ogródka, czy wystawieniu na taras. Żeby je zahartować, można je wystawiać w dzień na zewnątrz i na noc chować na przykład do nieogrzewanego garażu. Można też na kilka dni wystawić je na balkon osłonięty od wiatru, zanim posadzimy je do ogrodu.

Jeżeli chodzi o przymrozki, których raczej ostatnimi laty jest coraz mniej, to babcia Janka nigdy nie podlewała bratków na noc, jeżeli temperatura w nocy miała spaść poniżej zera.

Jeżeli nawet w dzień utrzymywała się temperatura na granicy zera, wtedy przez ten czas bratki w ogóle nie były podlewane. Woda na powierzchni ziemi i przy roślinie szybciej zamarznie niż sucha gleba i może nam zniszczyć kwiaty. I Babcia nigdy ich nie przelewała. Trzymała je wręcz raczej sucho, ale w ziemi, a nie w torfie. 

Bratki mają właściwości lecznicze i nasze babcie robiły z ich kwiatów napary na piękną cerę. Mają też inne właściwości, pomagają w stanach zapalnych jamy ustnej, gorączce i kaszlu. Kwiaty bratka są jadalne, można więc nimi ozdobić niejedną sałatkę. Oczywiście, jeżeli nie stosujemy żadnych chemikaliów przy ich uprawie. Z ciętych kwiatów bratka można robić piękne, małe bukieciki.