Oto dlaczego morze jest słone. Wcale nie przez magiczną solniczkę

Chyba każdy jako dziecko zadawał sobie i innym pytanie, dlaczego morze jest słone. Większość z nas zadowoliła się wtedy legendą o zatonięciu statku, który przewoził duży transport soli lub magiczną solniczkę. Oczywiście nie ma ona nic wspólnego z rzeczywistością. Wyjaśniamy, jak zasolenie mórz tłumaczą naukowcy.

Choć wiemy, że legenda o statku z solą nie jest prawdziwa, większość z nas po poznaniu jej zaniechała poszukiwania odpowiedzi na pytanie, dlaczego morze jest słone. Tymczasem proces, który odpowiada za słony smak wody morskiej, jest naprawdę fascynujący.

Zanim wyjaśnimy, jak doszło do tego, że woda morska jest słona, warto wyjaśnić, jakie substancje za to odpowiadają. Woda w morzach jest bowiem roztworem, w którym rozpuszczają się różne substancje chemiczne. W największej ilości w wodzie morskiej występuje chlorek sodu, czyli główny składnik soli kuchennej. Poza nim w morzach i oceanach znajdują się także: chlorek magnezu, siarczan magnezu, siarczan wapnia oraz siarczan potasu. Za to, jak smakuje woda morska, odpowiadają jony: sodu, magnezu, wapnia i potasu (dodatnie), a także jony chlorkowe i siarczkowe (ujemne). Najwięcej (w sumie 85%) jest w wodzie morskiej kationów sodu i anionów chlorkowych.

Zdaniem naukowców słony smak wody morskiej jest efektem kilku procesów. Po pierwsze, deszcze powodują erozję skał, a wypłukiwane z nich związki chemiczne spływają do oceanów. Po drugie, na dnie morskim znajdują się tzw. kominy hydrotermalne. Woda jest w nich mocno podgrzewana i dochodzi do licznych reakcji chemicznych. W efekcie przybywa w niej jonów, w tym również tych odpowiadających za słony smak. Podobny wpływ na skład wody mają wybuchy podwodnych wulkanów. Po trzecie, na dnie niektórych mórz znajdują się wsady solne, czyli "magazyny" soli. Pod wpływem ruchów tektonicznych sól jest z nich wypychana do górnych warstw wody.

Skoro już wiesz, dlaczego morze jest słone, z pewnością zacząłeś się zastanawiać, czy poziom zasolenia cały czas się zmienia. W końcu wszystkie te procesy zachodzą od tysięcy lat... Naukowcy twierdzą, że przez jakiś czas woda morska rzeczywiście robiła się coraz bardziej słona. Pierwotnie jej zasolenie miało być bardzo niewielkie i stopniowo rosło do obecnego poziomu, czyli średnio 35 promili (3,5%). Odkąd ten poziom został osiągnięty, woda morska nie staje się coraz bardziej słona. Niektórzy naukowcy tłumaczą to tym, że na Ziemi funkcjonuje samoregulujący się system, którego celem jest podtrzymanie warunków sprzyjających rozwojowi życia.

Wszechocean zajmuje 71% powierzchni Ziemi, a jego ogólne zasolenie to średnia zawartości soli wszystkich jego składowych. Zasolenie mórz jest bowiem bardzo różne. Najwięcej soli mają wody oceaniczne w strefie międzyzwrotnikowej (ok. 38 promili). Z kolei w okolicach równika ilość soli jest już znacznie mniejsza i wynosi ok. 33 promile. Co ważne, różnice dotyczą tylko powierzchniowych warstw oceanów. Na głębokości ok. 400 m zasolenie jest już wszędzie takie samo i wynosi 34 promile. Różną ilość soli zawierają również wody poszczególnych mórz. Najbardziej słone jest Morze Czerwone (37-42 promili). Dużo soli jest również w Morzu Śródziemnym (33-39 promili). Bałtyk, z zasoleniem wynoszącym średnio 7 promili, należy do najmniej słonych mórz. W niektórych jego częściach ilość soli spada nawet do 1-2 promili.