Jeśli patrzysz na te oznaczenia, możesz się nieźle naciąć. Nie zawsze wskazują zdrowe produkty
Z pewnością widziałeś oznaczenia ABCD oraz E na żywności. Większość konsumentów już wie, że wskazują one na to, które produkty mają więcej wartości odżywczych oraz szkodliwych składników. Mało kto wie jednak, że litery na opakowaniach mogą wprowadzać w błąd i produkty naprawdę zdrowe są gorzej oceniane. Coraz głośniej mówi się o tym, że system oznaczeń wymaga zmian.
19.10.2023 15:01
Oznaczenia ABCD oraz E to kolejne stopnie na skali Nutri Score wprowadzonej we Francji w 2017 r. W Polsce stosuje się je od ok. dwóch lat. W założeniu litery na kolorowych polach (od zielonego dla A po ciemnopomarańczowy dla E) mają ułatwić konsumentom ocenę tego, który produkt ma większe wartości odżywcze. Mówiąc wprost, chodzi o wskazanie produktów zdrowszych (z lepszym składem) oraz mniej zdrowych (ze szkodliwymi składnikami). Niestety, choć założenie jest całkiem słuszne, skala nie zawsze działa tak, jak powinna i czasem wprowadza kupujących w błąd.
Jak działa skala Nutru-Score?
Przyznawanie produktom odpowiednich oznaczeń na skali Nutri-Score opiera się na wyliczeniach prof. Mike'a Raynera ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Wziął pod uwagę wartości odżywcze oraz szkodliwe składniki w przeliczeniu na 100 g danego produktu. Jako czynniki korzystne oceniane są: zawartość błonnika pokarmowego, białka, owoców i warzyw, a także orzechów. Za czynniki niekorzystne (obniżające ocenę) uznaje się natomiast: kaloryczność, zawartość cukrów prostych, nasyconych kwasów tłuszczowych, sodu lub soli kuchennej.
O czym informują oznaczenia ABCD i E?
Wiesz już, na jakiej podstawie przyznawane są produktom oznaczenia ABCD i E. Czas wyjaśnić, jakie znaczenie przypisano konkretnym literom i kolorom.
- A na ciemnozielonym tle oznacza produkty o wysokiej wartości odżywczej, które możesz spożywać często i w dużych ilościach.
- B na jasnozielonym tle jest zarezerwowana dla produktów o dużej wartości odżywczej, które zawierają nieco mniej korzystnych składników niż te oznaczone literą A. Wciąż mogą one jednak być składnikami twojej codziennej diety.
- C na żółtym tle wskazuje produkty o przeciętnej zawartości składników odżywczych. Powinieneś spożywać je rzadziej i w umiarkowanych ilościach.
- D na jasnopomarańczowym tle to symbol wskazujący produkty o niskiej wartości odżywczej. Powinieneś spożywać je w niewielkich ilościach i tylko od czasu do czasu.
- E na ciemnopomarańczowym/czerwonym tle oznacza produkty o najniższej wartości odżywczej. Lepiej unikaj włączania ich do swojej diety.
Dlaczego oznaczenia ABCD i E czasem wprowadzają w błąd?
Korzystanie ze skali Nutri-Score rekomendują m.in. Centrum Zdrowia Dziecka, Instytut Matki i Dziecka oraz Światowa Organizacja Zdrowia. Oznaczenia na żywności nie są jednak oficjalnie uznanymi znakami zatwierdzonymi przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Budzą również wiele kontrowersji wśród specjalistów od żywienia. Do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynęła petycja podpisana przez 75 ekspertów domagających się interwencji w sprawie oznaczeń ABCD i E na żywności. Mają kilka zastrzeżeń.
- Skala Nutri-Score w wielu przypadkach wprowadza kupujących w błąd, ponieważ może promować żywność wysoko przetworzoną, a obniżać ocenę produktów naturalnych i niskoprzetworzonych.
- Wątpliwości budzi ocena wartości odżywczych w przeliczeniu na 100 g. Nie zawsze jest to ilość odpowiadająca zalecanemu spożyciu lub przewidzianej przez producenta porcji produktu.
- Skala traktuje tak samo produkty, które naturalnie zawierają niektóre składniki (np. cukier i tłuszcz) oraz te, do których je dodano. Oznacza to, że wybieranie tylko produktów z pozytywnymi ocenami nie gwarantuje zachowania zbilansowanej diety.
Co to oznacza w praktyce?
Od lat powtarza nam się, że ryby są zdrowe, a pizza jest daniem, z którym trzeba uważać. Tymczasem łosoś jest na skali Nutri-Score oznaczony literą D (jak m.in. czekolada). Zdarza się też, że na mrożonej pizzy pojawia się litera A lub B (jak np. przy pieczywie pełnoziarnistym). W przypadku łososia na niską ocenę wpływają wysoka zawartość tłuszczu. Nie ma tu żadnego znaczenia, że ryba ta jest jednym z najlepszych źródeł zdrowych kwasów tłuszczowych omega-3. Wysoka ocena pizzy to z kolei efekt przeliczania wartości odżywczych na 100 gr produktu. Skala Nutri-Score nie uwzględnia tego, że zwykle zjadamy o wiele większą porcję. Podobne pułapki czekają na osoby kupujące napoje. Soki, które zawierają tylko naturalne cukry z owoców, miewają gorsze oceny niż napoje typu cola w wersji light, w których cukier zastąpiono sztucznymi słodzikami. Podobnych przykładów jest znacznie więcej. Jeśli chcesz stosować zbilansowaną dietę, powinieneś weryfikować oznaczenia ABCD i E poprzez przyjrzenie się składom kupowanych produktów i tabelom wartości odżywczych umieszczanych na opakowaniach.
