Ta kolęda często rozpoczyna pasterkę. Nie każdy jest świadomy okoliczności jej powstania

Tradycji związanych z Bożym Narodzeniem jest bardzo dużo. Do najpopularniejszych zalicza się opłatek, sianko pod obrusem, ale też 12 potraw wigilijnych. Znamy ich symbolikę i historię. Zupełnie inaczej jest w przypadku kolęd, które wesoło śpiewamy przy świątecznym stole oraz podczas bożonarodzeniowych nabożeństw.

Tak naprawdę znamy tylko ich tekst, a tylko niektórzy pamiętają poprawną melodię. Według danych na kolędy i pastorałki składa się blisko 500 utworów. Jest to imponująca liczba, biorąc pod uwagę znikomą wiedzę społeczną na ich temat. Dlaczego je śpiewamy oraz jaka kolęda jest najważniejsza?

Z pewnością każdy przynajmniej raz zastanawiał się, skąd wziął się ten zwyczaj, który tak mocno jest zakorzeniony w naszej tradycji. Musimy cofnąć się do średniowiecza, ponieważ śpiewanie kolęd wiązało się z pieśniami, które opisywały narodziny Jezusa. Do Polski przywędrowały one dopiero w XV wieku i początkowo nazywano je rotułami. Wtedy tłumaczono je z łaciny oraz czeskiego na nasz język, a już w XVI wieku pieśni nazywano kolędami.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Najstarsza polska kolęda to Zdrów bądź, królu anielski, a datowana jest na 1424 rok. Tak naprawdę największy popyt na te pieśni był na przełomie XVII i XVIII wieku, kiedy powstawało ich najwięcej. To właśnie pod koniec XVIII wieku napisana została ta najważniejsza dla naszego narodu kolęda Bóg się rodzi. Znamy wszyscy ją doskonale, ale czy na pewno?

Tekst kolędy Bóg się rodzi został napisany na specjalne zamówienie księżnej Izabeli Lubomirskiej, a jego autorem jest Franciszek Karpiński. Na początku kolęda ta nosiła tytuł Pieśń o Narodzeniu Pańskim, ale szybko zrezygnowano z niego na rzecz pierwszego wersu tekstu, czyli incipitu pieśni. Każdy doskonale zna wszystkie zwrotki tej kolędy, ale mało kto zagłębiał się w jej znaczenie. Przecież warto wiedzieć, o czym tak naprawdę dumnie i wesoło śpiewamy. 

Warto znaleźć napisany tekst kolędy, dzięki któremu będzie nam o wiele łatwiej. Znajdziemy w nim pełno sprzeczności, czyli oksymoronów. Dla wielu do dziś jej treść jest owiana znaczeniową tajemnicą. Pieśń o nowo narodzonym dzieciątku zawiera takie sformułowania jak: ma granice — Nieskończony lub moc — truchleje. To sztandarowe przykłady wykluczających się znaczeń. Mimo tego kolęda Bóg się rodzi ma bardzo przystępny tekst, który trafia do wszystkich i jest zrozumiały. 

W tej kolędzie nie bez znaczenia jest muzyka, która jest polonezem, czyli ma w sobie dawną dostojność. Jej autorstwo jest przypisywane Karolowi Kurpińskiemu, ale nie ma co do tego dokładnych ustaleń naukowych. Kolęda zawiera w sobie elementy patriotyczne, które wprowadził do tekstu w XIX wieku Gustaw Ehrenberg. Dzięki tym wszystkim częściom kolęda ta jest tak wyjątkowa i zajmuje specjalne miejsce w sercach wielu z nas.